www.acapus.com Greek         Αγγλικά Last updated 23/12/2004    
    

    

Photo Album
Αναζήτηση

         
  
  
Ιστορία


μεγέθυνση

Χριστιανικός μοναχισμός είναι η απομάκρυνση του ανθρώπου από την οργανωμένη κοινωνία και ο εκούσιος περιορισμός του σε τόπους όπου ιδιότυπα βιώνει τις θρησκευτικές αξίες.
  
Σύμφωνα με την ευαγγελική (Ματθ. 19, 5-6, Έφεσ 5, 32 Έβρ. 13, 4 κ.α.) και την πατερική (PG 29, 160.30, 745.8, 1185.37, 316 κ.α.) διδασκαλία ο γάμος είναι θείος θεσμός, έργο άγιο και "μυστήριο μέγα", η κατά Θεόν όμως αγαμία είναι ανώτερη ηθικά (Α' Κορ. 7, 38 κ.α.) εφόσον αποτελεί εκπλήρωση συμβουλής του Θεού και όχι εντολής Του και εφόσον η θυσία αυτή του ανθρώπου εξυπηρετεί την ψυχή του, που είναι το πολυτιμότερο αγαθό που έχει. Ο Χριστιανικός μοναχικός βίος συνεπώς δεν είναι ούτε προϊόν επίδρασης ανατολικών θρησκευμάτων, όπως υποστήριξαν πολλοί, ούτε καρπός αντίδρασης των συντηρητικών πιστών, ύστερα από τη χαλάρωση που έφερε στα ήθη η επαφή του χριστιανισμού και του ειδωλολατρικού κόσμου, όπως δέχονται άλλοι, ούτε, ακόμη, αποτέλεσμα φόβου των χριστιανών μπροστά στους τρομακτικούς διωγμούς της Ρωμαϊκής Πολιτείας , όπως νομίζουν μερικοί. 
  
Δημιουργήθηκε από άλλα πνευματικότερα αίτια. Επειδή η Χριστιανική θρησκεία πρόβαλε το μοναχισμό σαν "ιδεώδες του βίου των πιστών" ευσεβείς και φιλόθεες ψυχές αντήλλασσαν τα πολυθόρυβα κοσμικά κέντρα με τους ερημικούς τόπους, όπου σε κλίμα απόλυτης ηρεμίας και γαλήνης, μακρυά από τη διαφθορά και τον όλεθρο του κόσμου, μακρυά από το ψεύδος και την απάτη λάτρευαν αδιάκοπα το Θεό και χάλκευαν την πίστη τους προς Εκείνον.
  
Ο χριστιανικός αυτός μοναχισμός πρωτοεμφανίστηκε στην Αίγυπτο στο τέλος περίπου του 3ου ή στις αρχές του 4ου αιώνα. Αν και ο αρχαιότερος γνωστός ερημίτης είναι ο Παύλος από τη Θηβαϊδα, όμως ιδρυτής του μοναχικού βίου είναι ο Μέγας Αντώνιος (251-357). Γόνος αριστοκρατικής και πλούσιας οικογένειας έζησε ασκητικά στην έρημο περισσότερα από εβδομήντα χρόνια. Εκεί εργαζόταν και λάτρευε το Θεό με νηστείες, αγρυπνίες και προσευχές. Η φήμη του, σύμφωνα με το βιογράφο του Μ. Αθανάσιο, προκάλεσε το ενδιαφέρον πολλών ευσεβών ανθρώπων, οι οποίοι τον επισκέφθηκαν, άκουσαν τη διδασκαλία του, έγιναν μαθητές του και παρέμειναν κι εκείνοι στην έρημο. Εκεί μέσα σε καλύβες, που έστηναν σε μακρυνές μεταξύ τους αποστάσεις ακολουθούσαν το παράδειγμα του δασκάλου της ερημικής ζωής. Αυτή την ε ρ η μ ι κ ή μορφή του μοναχικού βίου άλλαξε ένας από τους μαθητές του μεγάλου ασκητού, ο Παχώμιος (290-346), ο οποίος ίδρυσε στην έρημο της Θηβαϊδας περί τις δέκα μονές και καθιέρωσε σ' αυτές το κ ο ι ν ο β ι α κ ό σύστημα ζωής. Σύντομα τον μιμίθηκαν τρείς ονομαστοί μοναχοί: Αμμώνιος ο Παρώτης (Δ' αιών.), Παμβώ ο Όσιος (Δ' αιών.) στην έρημο της Νιτρίας και Μακάριος ο Αιγύπτιος (300-390) στη Σκήτη της Κάτω Αιγύπτου. Αυτοί όμως και οι πολυάριθμοι μαθητές τους ζούσαν σε ξεχωριστό κελλί κάθε ένας. Μόνο τις Κυριακές και τις εορτές πραγματοποιούσαν συνάντηση για κοινή προσευχή. Η ζωή τους λοιπόν είχε κ ο ι ν ο τ ι κ ό χαρακτήρα.

   Από τα παραπάνω αιγυπτιακά ερημιτικά κέντρα ο μοναχισμός και στις τρείς μορφές του διαδόθηκε στη Σιναϊτική χερσόνησο, όπου λίγο αργότερα αναδείχθηκαν μεγάλοι ασκητές. Ανάμεσα τους ξεχωριστή θέση κατέχουν Νείλος ο Σιναϊτης (5ος αιών.), γιος ομώνυμου ασκητή της Μ. Ασίας, και Ιωάννης ο Σιναϊτης (525-600) ο συγγραφέας του περίφημου συγγράμματος "Κλίμαξ του Παραδείσου", που ιδιαίτερα αγαπήθηκε και διαβάστηκε από τους μοναχούς. 

   Στο μέσο του 4ου αιώνα εισάγει το μοναχικό βίο στην Παλαιστίνη ο Ιλαρίων από τη Γάζα (371). 

   Την ίδια εποχή ο μοναχισμός αναπτύσσεται στη Μεσοποταμία, τη Συρία και τη Μ. Ασία. Ο Ιάκωβος (338) από τη Νίσιβι της Μεσοποταμίας ίδρυσε με άλλους μαζί μοναστήρια γύρω από την γενέτειρα του, μετά την καταστροφή της οποίας ο μοναχικός βίος μεταφέρθηκε στην Έδεσσα, όπου ήκμασε ο περίφημος Εφραίμ ο Σύρος (305-373). Κοντά στην Αντιόχεια της Συρίας έζησαν την εποχή εκείνη αλλά και μεταγενέστερα πολλοί και φημισμένοι μοναχοί, όπως π.χ. ο Συμεών ο Στυλίτης (459) κ.α. Από τα μέσα περίπου του 4ου αιώνα ο μοναχικός βίος είχε εισαχθεί και στη Μ. Ασία επίσης από την Αίγυπτο. Ανάμεσα στους άλλους που διακρίθηκαν τότε ήταν και ο ασκητής Νείλος (360-430) και ο Μάρκος ο Ερημίτης (380-430), ηγούμενοι χωριστών μονών κοντά στην 'Aγκυρα. Την ίδια εποχή συστηματοποίησε το μοναχισμό ο Μ. Βασίλειος (330-378) και του έδωσε κοινωνικό χαρακτήρα.
Ιδιαίτερα ακόμη συνέβαλαν στην ανάπτυξη του με το πλούσιο έργο τους και οι μεγάλοι Καππαδόκες Γρηγόριος ο Νανζιανζηνός (328-390) και Γρηγόριος ο Νύσσης (335-395).

   Στο μεταξύ η Παλαιστίνη είχε συγκεντρώσει το ενδιαφέρον πολλών μοναχών ως ο τόπος όπου γεννήθηκε, έδρασε και πέθανε ο Χριστός. Ανάμεσα στις μεγάλες μοναχικές μορφές της εποχής είναι ο Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης (414-519), ο οποίος ίδρυσε την πρώτη Λαύρα στα Ιεροσόλυμα και ο Σάββας (432-532), που ίδρυσε συνολικά επτά Λαύρες στην Παλαιστίνη.
Από τη Μ. Ασία, όπου δημιουργήθηκαν μεγάλα ασκητικά κέντρα (όρος Όλυμπος της Βιθυνίας, όρος Λάτρος κ.α.) ο μοναχικός βίος μεταδόθηκε στη Βασιλεύουσα. 

   Εκεί ιδρύθηκαν πολλές και μεγάλες μονές, όπως π.χ. του Στουδίου, των Ακοιμήτων κ.α., με την ευλαβή αφοσίωση στο μοναχικό ιδεώδες πολλών βυζαντινών αυτοκρατόρων και άλλων μεγιστάνων του κράτους και με τη γενναία οικονομική ενίσχυση τους στον θείο αυτό θεσμό.

   Η χερσόνησος του 'Aθω ως τόπος ερημικός είχε γίνει ενωρίς (5ος αιών.) καταφύγιο ευσεβών ανθρώπων, οι οποίοι καταπικραμένοι και απογοητευμένοι από την αχρειωμένη καθημερινότητα της κοινωνικής ζωής της εποχής τους έσυραν τα βήματα τους μέχρι εκεί για να επισκεφθούν τον "έσω άνθρωπο" και κατόπιν, μέσα από την εμπειρία αυτή, να λατρεύσουν καλύτερα το Θεό.

   Στην αρχή η ζωή των Αθωνιτών μοναχών είχε ερημική και μάλιστα σπηλαιώδη μορφή. Από την εποχή της εικονομαχίας αναπτύχθηκε και το κοινοτικό σύστημα μετά την άφιξη στον' Aθω του Τραπεζούντιου μοναχού Αθανασίου (10ος αιών.) και την ίδρυση της Μ. Λαύρας με αυτοκρατορικές δαπάνες καθιερώθηκε σ' όλες τις μονές που ιδρύθηκαν εκεί στη συνέχεια το κοινοβιακό σύστημα ζωής. Αυτό το σύστημα ακολουθήθηκε έκτοτε από τους μοναχούς του 'Aθω με πρόσκαιρες μόνο διακοπές, διαφορετικής διάρκειας για κάθε μονή, οπότε, όπως είναι γνωστό, εθνικές περιπέτειες επέβαλλαν τον ιδιόρρυθμο τρόπο ζωής.
  
Ο οργανωμένος Αθωνικός μοναχισμός κατά τη χιλιόχρονη ζωή του παρουσίασε εποχές ακμής και εποχές δοκιμασίας. Και στις δυο περιπτώσεις η Αθωνική χερσόνησος αποτελούσε στάδιο πνευματικών αγώνων, όπου οι μοναχοί ζούσαν με αδιάκοπη προσευχή και παράλληλα καλλιεργούσαν την αρετή και τη γνώση. 
  
Έτσι η Αθωνική χερσόνησος έγινε σταδιακά κέντρο ακτινοβολίας της ορθόδοξης μοναχικής ζωής και της ελληνικής σοφίας. Ο αγιορείτικος μοναχισμός ομοιάζει βέβαια με τον αιγυπτιακό ερημιτισμό, τον ασιατικό ασκητισμό και το δυτικό κοινωνικό μοναχισμό, παράλληλα όμως διαφέρει απ' όλους αυτούς, γιατί έχει δική του φυσιογνωμία. Πίσω από την αυστηρότητα των κανονισμών του υπάρχει η παράδοση της ελληνικής ψυχής που διακρίνεται για τη φιλοξενία της, για την αδιάκοπη προσπάθεια της και για τη θυσία της. Χιλιάδες επισκέπτες φιλοξενούνται δωρεάν κάθε χρόνο στο 'Aγιον Όρος. Οι ατελείωτες προσευχές των Αγιορειτών δεν αναφέρονται στην δική τους μόνο σωτηρία, αλλά και στη σωτηρία όλου του κόσμου. Τοποθετημένοι πέρα και πάνω από τη φύση της οποίας το μεγαλείο δεν τους συγκινεί και δεν τους συναρπάζει - έχουν παραδοθεί σε σ' ένα βαθύ στοχασμό, με φανερή τη σφραγίδα του πόνου και της φθοράς στο πρόσωπο δεν βλέπουν παρά εσωτερικά μόνο οράματα και δεν ακούν παρά τις δικές τους μόνο εσωτερικές κραυγές, κραυγές απροσμέτρητου πόθου για προσωπική μετάνοια και μετάνοια του κόσμου. 

   Σήμερα η Μοναχική Πολιτεία του 'Aθω φανερώνει την ακατάλυτη ορμή του ανθρώπου προς τον αιώνιο Θεό και συμβολίζει τη δογματική και ηθική ενότητα όλων των ορθοδόξων πιστών. Από την πνευματική ζωή τους ονομάσθηκε και το Όρος 'Aγιον. Αν οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τον Όλυμπο ως κατοικία των Θεών, αν ο περιούσιος λαός του Θεού είχε το Σινά ως σημείο της καθόδου του δημιουργού στον κόσμο, οι ορθόδοξοι πιστοί βλέπουν τον 'Aθω ως τόπον της ανόδου των ανθρώπων προς το Θεό, ως χώρο θείας προσέγγισης.

   Αυτός ο ιερός τόπος παρουσιάζεται συνοπτικά με τις γραμμές και τις φωτογραφίες που ακολουθούν. Προηγείται η ανθρωπογεωγραφική επισκόπηση της χερσονήσου του 'Aθω, ακολουθεί χρονολογικό διάγραμμα των κυριοτέρων γεγονότων και σταθμών της χώρας των μοναχών και έπεται ένα σύντομο ιστορικό περίγραμμα της περιοχής κατά περιόδους. Ακολουθούν οι περιηγήσεις στα διάφορα Αθωνικά ιδρύματα. Προηγούνται οι μονές και έπονται οι σκήτες και οι άλλες μοναχικές κατοικίες. Στη συνέχεια πραγματοποιείται μια γενική θεώρηση των έργων της Χριστιανικής Τέχνης που βρίσκονται στο 'Aγιον Όρος. Προτάσσονται τα μνημεία των εικαστικών τεχνών και ακολουθούν τα έργα των διακοσμητικών. Τέλος προστίθεται η παράγραφος με θέμα την "πορεία του χρόνου" στη χώρα της ηρεμίας και κλείεται η παρουσίαση με την παράθεση σχετικής βιβλιογραφίας κατ' επιλογήν.

   Εάν για την παρουσίαση μιας μόνο αγιορείτικης μονής η σκητής απαιτείται ογκώδης τόμος εύκολα καταλαβαίνει κανείς τα πλαίσια της μικρής αυτής εργασίας που αναφέρεται σ' ολόκληρη την Αθωνική Πολιτεία. Για μερική συμπλήρωση των κενών αυτών προστέθηκαν υποσημειώσεις και γενική βιβλιογραφία, που όπως είναι γνωστό, δεν συνηθίζονται σε παρόμοια έργα. Επομένως όποιος από τους αναγνώστες επιθυμεί περαιτέρω μελέτη και έρευνα πάνω στα θέματα που θίγονται εδώ και που βασικά μόνο καλύπτονται βιβλιογραφικά, θα μπορούσε να καταφεύγει στις σχετικές μελέτες που υποδεικνύουν οι υποσημειώσεις και η κατ' επιλογή βιβλιογραφία.

   Για να καταλάβει ένας επισκέπτης την ιδιομορφία της ζωής των Αγιορειτών μοναχών δεν είναι απαραίτητο να μελετήσει πολλά σχετικά βιβλία ούτε να συνοδεύεται από καλό ξεναγό. Εάν πλησιάσει το ιερό βουνό χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς βιασύνη, εάν διαθέσει την πίστη και την ευσέβεια που έχει η καρδιά ενός ταπεινού προσκυνητή του μεσαίωνα, εάν ζήσει τους Αθωνίτες μοναχούς στις αγρυπνίες τους, στις λειτουργίες, στις λιτανείες τους, στις εργασίες τους και σε κάθε άλλη εκδήλωση τους και εάν, τέλος, τους ακούσει να μιλούν με την πολύτιμη εμπειρία και τη βαθυστόχαστη σοφία τους, τότε ασφαλώς θα κατανοήσει γιατί η ζωή τους από μακριά φαίνεται ιδιόρρυθμη και παράξενη, από κοντά παρουσιάζεται σκληρή και απόκοσμη και από κοντά είναι μ α κ α ρ ί α και α γ ί α.


Γιόγκα - Βουδισμός
ΟΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ...
   &n ...
Περισσότερα >>
Αγία Μαρίνα
ΕΝΑ  ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ  ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ !
Πολλές ...
Περισσότερα >>