www.acapus.com Greek         Αγγλικά Last updated 23/12/2004    
    

    

Photo Album
Αναζήτηση

         
  
  
Γ΄ ενότητα

ΘΕΙΑ ΧΑΡΗ - ΧΑΡΙΣΜΑΤΑ
Τι σημαίνει να έχεις, ή να στερείσαι, τη θεία χάρη
Όταν αυξηθεί ή χάρη του Θεού στον άνθρωπο, τότε από τον πόθο της αρετής καταφρονεί το θάνατο, και βρίσκει πολλούς λόγους, στην ψυχή του, για να υποφέρει τις θλίψεις. Και όσα θεωρούνται βλαβερά για το σώμα, και επέρχονται ξαφνικά στην ανθρώπινη φύση, για να την κάνουν να υποφέρει, δεν τα λογαριάζει καθόλου, συγκρίνοντας τα με τα ελπιζόμενα αγαθά. Άλλωστε, δεν είναι δυνατό να γνωρίσει την αλήθεια χωρίς τους πειρασμούς πού παραχωρεί ό Θεός. Και αυτό το ξέρει καλά.
Όταν όμως ό άνθρωπος στερηθεί πολύ τη χάρη του Θεού, τότε όλα τα λυπηρά πού αναφέραμε βρίσκονται μπροστά του, και νομίζει ότι οί ανθρώπινες γνώσεις του, με τις όποιες εξετάζει τα πράγματα, είναι ανώτερες από την πίστη στο Θεό, και ότι ή εμπιστοσύνη στο Θεό σε τίποτε δε βοηθάει, και ότι ή πρόνοια του Θεού για τον άνθρωπο είναι ανύπαρκτη. Σε όλα αυτά, είναι μέσα οί πονηροί δαίμονες, πού τον ενεδρεύουν και του ρίχνουν τα βέλη τους, χωρίς να το καταλαβαίνει
Να επιμείνεις στην τήρηση των εντολών τον Θεού, κι ας μην έχεις αισθητή την πείρα της θείας χάρης
Εσύ να φυλάξεις τους κοινούς κανόνες της μοναχικής ζωής, για να λυτρωθείς από τις κοσμικές φροντίδες πού σε απομακρύνουν από τη θεωρία του Θεού. Εάν στο μεταξύ, προτού προλάβεις να λυτρωθείς, έρθει μέσα σου ή χάρη του Θεού, να το θεωρήσεις ότι είναι δώρο του Θεού, και όχι καρπός των κόπων σου. Αν δεν συμβεί αυτό, να ακολουθήσεις τον κοινό δρόμο όλων των ανθρώπων, τηρώντας τις εντολές του Θεού, όπως τις διδάχθηκες, και έτσι να ανεβείς ψηλά στον πνευματικό πύργο.
Αν πεθάνει ό άνθρωπος, έχοντας ζήσει με την ελπίδα να γνωρίσει αισθητώς τα μυστήρια του Θεού, και αν ακόμη δε δει αυτή τη γη της τελειότητας από κοντά, πιστεύω ότι θα κληρονομήσει τη βασιλεία του Θεού μαζί με τους αρχαίους δικαιους της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτοί είχαν την ελπίδα να φθάσουν την τελειότητα, αλλά δεν αξιώθηκαν να τη δουν, σύμφωνα με το λόγο του αποστόλου Παύλου (Έβρ. 11, 39).
Επειδή λοιπόν εργάσθηκαν την αρετή σ' όλη τους τη ζωή, μέχρι πού κοιμήθηκαν, θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού. Και αν ακόμη ένας άνθρωπος δε γνώρισε αισθητώς τα μυστήρια του Θεού, παρά μόνο μέσα από καθρέφτη, και ήλπισε ότι θα τα απολαύσει από μακριά, και με αυτή την ελπίδα πέθανε, να ξέρεις ότι πήγε στον τόπο των αγίων πατέρων του. Και αν δεν αξιώθηκε σ' αυτή τη ζωή την τέλεια χάρη του Θεού, όμως μπορούσε να αποκόψει τους πονηρούς λογισμούς, επειδή πάντοτε επικοινωνούσε μαζί της, και την είχε στη σκέψη του και την επιθυμούσε σ' όλοι τη ζωή. Και επειδή με αυτή την ελπίδα ή καρδιά του ήταν γεμάτη από την ευσπλαχνία του Θεού φεύγει από τον κόσμο τούτο μαζί με τους δικαίους.
Όταν το άγιο Πνεύμα αρχίζει να σε επισκιάζει
Εάν βλέπεις, σε κάθε λογισμό πού κινείται στην ψυχή σου, και σε κάθε ενθύμηση, και στις πνευματικές σου ενατενίσεις την ώρα της ησυχίας σου, να γεμίζουν τα μάτια σου δάκρυα, και να βρέχουν τις παρειές σου, χωρίς εσύ να βιάζεις τον εαυτό σου, να ξέρεις ότι, σ' αυτή την περίπτωση, άρχισε να ανοίγει ό φράχτης μπροστά σου, για να έρθει ή χάρη του Θεού και να καταστραφεί ό εχθρός.
Μπορεί πάλι, να βρίσκεις, από καιρού εις καιρόν, ότι βυθίζεται ό νους σου στην καρδιά σου, χωρίς εσύ να το επιδιώκεις κατά τη συνήθεια σου, και να διαμένει εκεί (ό νους σου) για κάποιο μικρό διάστημα. Μετά άπ' αυτό, πράγμα πού είναι σύνηθες, μπορεί να βλέπεις τα μέλη του σώματος σου σαν να πέρασαν από μεγάλη αρρώστια, και να βασιλεύει ή ειρήνη του Θεού στους λογισμούς σου, και αυτό να κρατάει πολύ. Σ' αυτή την περίπτωση, να ξέρεις ότι ή νεφέλη του αγίου Πνεύματος άρχισε να επισκιάζει τη σκηνή της καρδιάς σου.
Ή παντελής ανάθεση τον ανθρώπου στη θεία πρόνοια και ή ανταπόκριση της θείας Χάρης
Άμα ό άνθρωπος απορρίψει για τον εαυτό του κάθε αισθητή βοήθεια και κάθε ανθρώπινη ελπίδα, όπως συμβαίνει με τους ησυχαστές, και αφιερωθεί στο Θεό με εμπιστοσύνη και καθαρή καρδιά, αμέσως ακολουθεί ή θεία χάρη και του αποκαλύπτει τη δύναμη της βοηθώντας τον με πολλούς τρόπους. Πρώτα, πρώτα στα φανερά σωματικά προβλήματα, όπου του δείχνει εμφανώς τη δύναμη της πρόνοιας του Θεού γι' αυτόν προσωπικά. Και καθώς βλέπει τη φανερή βοήθεια του Θεού, βεβαιώνεται και για τη μυστική βοήθεια του Θεού, όπως ταιριάζει στο ταπεινό και άκακο φρόνημα του και στη σεμνή διαγωγή του. Καταλαβαίνει δηλ. πώς τακτοποιούνται οι σωματικές του ανάγκες χωρίς κόπο, αφού δε φροντίζει καθόλου γι' αυτές. Και ή θεία χάρη τον απαλλάσσει από πολλά δυσάρεστα και επικίνδυνα πολλές φορές, πράγματα, χωρίς αυτός να τα καταλαβαίνει. Όλα αυτά τα αποδιώχνει άπ' αυτόν, ανεπαίσθητα, ή θεία χάρη, με θαυμαστό τρόπο, και τον σκεπάζει σαν την κλώσα, πού ανοίγει τα φτερά της και σκεπάζει τα κλωσσόπουλα, για να μην πάθουν κανένα κακό. Έτσι, του δείχνει (ή Θεία Χάρη), στα μυστικά μάτια της ψυχής του, πώς πλησίαζε ή απώλεια του, και φυλάχτηκε αβλαβής. Έτσι, τον γυμνάζει στα πνευματικά και του φανερώνει τις ενέδρες και τις μηχανές των κακών και ακατάληπτων λογισμών. Και τότε, εύκολα τους καταλαβαίνει, και παρακολουθεί πώς ό ένας διαδέχεται τον άλλο, και πώς παραπλανούν και εξαπατούν τον άνθρωπο, και σε ποιο λογισμό κολλάει ό νους, και πώς γεννιούνται ό ένας από τον άλλο, και εξολοθρεύουν την ψυχή. Και κάνει (ή Θεία Χάρη) καταγέλαστη στα πνευματικά του μάτια κάθε ενέδρα και παγίδα των δαιμόνων, και αποκαλύπτει πώς εξαφανίζονται οι κακοί λογισμοί τους, και του δίνει σοφία και σύνεση, ώστε να καταλαβαίνει Τι μέλλει να συμβεί. Ακόμη, ανατέλλει μέσα στην απλή καρδιά του ένα μυστικό φως, για να βλέπει τα πάντα, και τη δύναμη των λεπτών συλλογισμών, και του δείχνει φανερά Τι έμελλε να πάθει, αν δεν γνώριζε τις δαιμονικές πανουργίες. Και τότε γεννιέται μέσα του ή βεβαιότητα ότι για κάθε πράγμα, μικρό και μεγάλο, πρέπει να ζητούμε στην προσευχή μας τη βοήθεια του Δημιουργού μας.
Και όταν ή Θεία Χάρη στεριώσει το φρόνημα του, ώστε να εμπιστεύεται σε όλα, και ολοκληρωτικά, το Θεό, τότε αρχίζει να μπαίνει λίγο, λίγο στους πειρασμούς. Και παραχωρεί ό Θεός να σταλούν σ' αυτόν πειρασμοί, όσους μπορεί να αντέξει και να αντιμετωπίσει. Και κατά τη διάρκεια αυτών των πειρασμών τον προσεγγίζει ή θεία βοήθεια κατά τρόπον αισθητό, για να ενθαρρυνθεί στον αγώνα του. Κι αυτό γίνεται, μέχρι να γυμνασθεί, ,σιγά, σιγά με τον καιρό, και αποκτήσει σοφία, και περιφρονήσει τους νοητούς εχθρούς με την πλήρη εμπιστοσύνη του στο Θεό. Χρειάζεται λοιπόν να αποκτήσει αυτή την πείρα, γιατί, αλλιώς, δεν μπορεί να αποκτήσει σοφία στους πνευματικούς πολέμους, και να γνωρίσει την πρόνοια και τη δύναμη του Θεού, και να στερεωθεί μυστικά στην πίστη του.
Τα χαρίσματα τον Θεού έρχονται μόνο στους απλούς και ταπεινούς, πού αγαπούν τις θλίψεις
Όποιος, χωρίς να είναι ανάγκη, έχει την τόλμη και παρακαλεί το Θεό επιθυμώντας να γίνουν μέσω αυτού θαυμάσια πράγματα, πού να δείχνουν τη δύναμη του Θεού, αυτόν τον πειράζει και τον περιγελά ό δαίμονας μέσα στο χώρο του νου του, γιατί δείχνει να καυχιέται, ενώ έχει αδύνατη συνείδηση. Τη βοήθεια του Θεού πρέπει να τη ζητούμε στις θλίψεις στις στενοχώριες. Χωρίς ανάγκη να εκ-πειράζουμε το Θεό είναι κίνδυνος για μας. Όποιος επιθυμεί κάτι τέτοιο δεν είναι πραγματικά δίκαιος και άνθρωπος του Θεού. Βέβαια, ό Κύριος έκαμε θαύματα και σημεία με πολλούς αγίους, αλλά όταν το θέλησε ό ίδιος. Ενώ, αν εσύ το επιθυμείς και είναι δικό σου θέλημα, χωρίς δηλ. να το επιβάλλει κάποια ανάγκη, πέφτεις από κει πού είσαι προφυλαγμένος με την ταπείνωση και γλιστράς από τη γνώση της αλήθειας του Θεού. Διότι, εάν -κατ' οικονομία- εισακουσθεί ένα τέτοιο, παράλογο, αίτημα από το Θεό, βρίσκει αφορμή ό πονηρός άπ' αυτό και βάζει τον αιτούντα σε μεγάλους μπελάδες. Οι αληθινά αφοσιωμένοι στο Θεό, όχι μόνο δεν επιθυμούν τέτοια πράγματα, αλλά και όταν τους δοθούν από το Θεό, δε θέλουν να τα δεχθούν γνωρίζοντας τους κινδύνους της υψηλοφροσύνης. Και δεν τα θέλουν όχι μόνο για να μη φαίνονται στους ανθρώπους ότι είναι σπουδαίοι, αλλά και για να αποφύγουν την κρυφή έπαρση της καρδίας.
Για παράδειγμα σας αναφέρω έναν από τους αγίους πατέρες, ό όποιος λόγω της καθαρής καρδιάς του, έλαβε από το άγιο Πνεύμα το χάρισμα να γνωρίζει από πιο μπροστά ποιοι έρχονται σ' αυτόν. Αυτός ό γέροντας λοιπόν, ζήτησε από το Θεό, αφού προηγουμένως παρακάλεσε να προσευχηθούν και άλλοι άγιοι αδελφοί, να του πάρει το χάρισμα. Εάν, ωστόσο, κάποιοι άνθρωποι του Θεού δέχθηκαν χαρίσματα, τα δέχθηκαν είτε γιατί ή ανάγκη το επέβαλε, είτε γιατί ήταν απλοί και ταπεινοί, αλλά σε καμιά περίπτωση, έτσι, τυχαία!
Οί δίκαιοι και αληθινοί άνθρωποι τούτο πάντα έχουν στο νου τους: ότι δεν είναι άξιοι του Θεού και με τούτο δοκιμάζονται και αποδεικνύονται αληθινά παιδιά του Θεού, με το ότι δηλ. θεωρούν τον εαυτό τους ταλαίπωρο αμαρτωλό και ανάξιο της φροντίδας και της πρόνοιας του Θεού. Και αυτό το αίσθημα τους το εξομολογούνται και μέσα στην καρδιά τους, αλλά και μπροστά σε άλλους, με ταπείνωση βέβαια. Και αυτό γίνεται από τη σοφία πού τους χαρίζει το άγιο Πνεύμα, για να μην παύσουν να φροντίζουν για την πνευματική τους πρόοδο, και για να εργάζονται την αρετή ενόσω ζούνε. Την ανάπαυση τους από τους κόπους και από τις θλίψεις, ό Θεός τη φύλαξε για το μέλλοντα αιώνα. Και όσοι έγιναν ναός του Κυρίου, δεν επιθυμούν να ζουν τώρα εν αναπαύσει, και να απαλλαγούν από τις θλίψεις, αν και κατά καιρούς τους δίνεται κάποια παρηγοριά, με τρόπο μυστικό, για τους πνευματικούς κόπους τους. Εμείς, άγιε αδελφέ, ας εργασθούμε με την καρδιά μας τα έργα της μετάνοιας και της καθαρής πολιτείας, πού ευαρεστεί το Θεό, και τότε, τα χαρίσματα του Κυρίου, όπως ή υγεία, ή απάθεια, ή θεωρία, έρχονται από μόνα τους, χωρίς να τα ζητούμε, εάν φυσικά ή καρδιά μας γίνει καθαρή και αμόλυντη. Όμως τα υψηλά χαρίσματα του Θεού να μην τα ζητούμε και περιμένουμε πότε θα μας έρθουν, γιατί κάτι τέτοιο δεν το εγκρίνει ή Εκκλησία του Θεού. Και όσοι έλαβαν χαρίσματα με τέτοιο τρόπο, απέκτησαν υπερηφάνεια και εξέπεσαν από τη χάρη του Θεού. Να φέρεται κανείς με τέτοιο τρόπο δεν είναι σημείο ότι αγαπά το Θεό, αλλά αρρώστια ψυχής. Και πώς μπορούμε εμείς να ζητήσουμε τα υψηλά χαρίσματα του Θεού, τη στιγμή πού ό θείος απόστολος Παύλος καυχιέται για τις θλίψεις του, και θεωρεί την κοινωνία του στα παθήματα του Χριστού ότι είναι τα μεγάλα δώρα του Θεού;
Ή θεία Χάρη είναι καρπός της πίστης ή της εργασίας των εντολών, ή και των δύο
Για δύο λόγους δίνεται το χάρισμα της αποκάλυψης και της βίωσης της καινής κτιςης του Θεού. Άλλοτε δίνεται από τη χάρη του Θεού για τη θερμότητα της πίστης μας, και άλλοτε έρχεται ως καρπός της εργασίας των εντολών και της καθαρότητας της καρδίας. Στην πρώτη περίπτωση είναι οι μακάριοι Απόστολοι, οί όποιοι αξιώθηκαν να δουν την αποκάλυψη του Θεού, όχι γιατί καθάρισαν το νου τους με την εργασία των εντολών, αλλά γιατί είχαν θερμή πίστη. Διότι πίστεψαν στο Χριστό με απλότητα και τον ακολούθησαν χωρίς δισταγμό, με φλογερή καρδιά. Και όταν τελείωσε ό Χριστός το προσκυνητό έργο της θείας οικονομίας του, έστειλε σ' αυτούς το Παράκλητο Πνεύμα, και τότε τους καθάρισε, και έκαμε το νου τους τέλειο, και νέκρωσε πραγματικά μέσα τους τον παλιό άνθρωπο των παθών, και τους έδωσε με τη θεϊκή ενέργεια την αιώνια ζωή και τους μετέβαλε σε καινό άνθρωπο του Πνεύματος, και αυτοί δέχθηκαν με τρόπο αισθητό και τα δύο, τη νέκρωση και τη ζωοποίηση. Με όμοιο τρόπο και ό μακάριος Παύλος ανακαινίσθηκε μυστικά και, έτσι, δέχθηκε την αποκάλυψη των μυστηρίων του Θεού. Όμως δεν είχε επαναπαυτεί σ' αυτό. Δέχθηκε βέβαια εν ενεργεία τη χάρη και τη δωρεά της αποκάλυψης του Θεού, αλλά σ' όλη του τη ζωή βάδιζε τον τραχύ αποστολικό δρόμο της θυσίας, για να ανταποκριθεί κατά το δυνατό στη χάρη πού αξιώθηκε, από τότε πού συνομίλησε μαζί του ό Κύριος σαν να 'ταν οικείος του και τον έστειλε στη Δαμασκό.
Οι διάφορες τάξεις χαρισμάτων στο μέλλοντα αιώνα
Ό Σωτήρας και Κύριος μας, όταν μιλούσε για «πολλές μονές», εννοούσε τα διάφορα πνευματικά επίπεδα των ανθρώπων πού ζουν στο χώρο της ανάπαυσης του Θεού, δηλ. τις διακρίσεις και τις διαφορές των πνευματικών χαρισμάτων, στα όποια εντρυφούν ανάλογα με την πνευματική τους κατάσταση. Γιατί ό Κύριος δεν εννοούσε, λέγοντας «πολλές μονές», διάφορους τόπους, αλλά διάφορες τάξεις χαρισμάτων. Όπως γίνεται με τον αισθητό Ήλιο, πού ό καθένας μας τον χαίρεται και τον απολαμβάνει ανάλογα με την καθαρότητα και τη δύναμη των οφθαλμών του. Προσέξτε Τι γίνεται με το λυχνάρι μέσα σ' ένα σπίτι. Ενώ το λυχνάρι είναι ένα, το φως του, χωρίς να μοιράζεται σε δυνατό και αδύνατο, δεν έχει σε όλα τα σημεία την ίδια δύναμη. Έτσι και στο μέλλοντα αιώνα, όλοι οι δίκαιοι κατοικούν στον ίδιο και αδιαίρετο χώρο, και ό καθένας, ανάλογα με την πνευματική του κατάσταση, φωτίζεται από τον ένα νοητό Ήλιο, το Χριστό και απολαμβάνει την ευφροσύνη, ενώ ζει με τους άλλους στον ίδιο αέρα, στον ίδιο τόπο, στο ίδιο κάθισμα, και βλέπει τα ίδια πράγματα και σχήματα. Και δε σκέφτεται την οπτική δύναμη του πλαϊνού του, ούτε του ανώτερου, ούτε του κατώτερου γιατί βλέποντας την ανώτερη χάρη του διπλανού του, συνειδητοποιεί το δικό του υστέρημα, και αυτό τον κάνει να λυπάται και να αδημονεί. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει εκεί, οπού δεν υπάρχει ούτε λύπη ούτε στεναγμός. Εκεί ό καθένας ευφραίνεται μέσα στην ψυχή του ανάλογα με τη χάρη της πνευματικής του κατάστασης. Ωστόσο, ή θεωρία των μυστηρίων του Θεού είναι μία, και ή χαρά πού νιώθουν όλοι είναι ίδια, γιατί λείπει ή σύγκριση. Άλλη κατάσταση, εκτός από τις δύο αυτές, δεν υπάρχει ανάμεσα τους. Ή μία είναι ή βασιλεία των ουρανών, και ή άλλη ή κόλαση.
Οι πειρασμοί είναι «φύλακες» των χαρισμάτων τον Θεού
Τα φυσικά ελαττώματα, όπως ή αδυναμία, ή μικροψυχία, ή αφυΐα, ή αμορφία, σε κείνους πού φυλάγουν τον εαυτό τους από τους πειρασμούς, γίνονται φύλακες της αρετής. Αν δεχθείς ένα χάρισμα χωρίς πειρασμό, θα σε οδηγήσει στην απώλεια. Αν εργάζεσαι το καλό ενώπιον του Θεού και σου δώσει ένα χάρισμα, παρακάλεσε τον με την καρδιά σου, να σου δώσει φωτισμό Τι να κάνεις για να ταπεινωθείς, ή να σου δώσει φύλακα να σε προστατεύει από την έπαρση, ή να σου το πάρει, για να μη γίνει πρόξενος απώλειας σου. Γιατί όλοι δεν μπορούν να φυλάξουν τον πλούτο του Θεού χωρίς να βλάφτουν οι ίδιοι.
 
ΠΕΡΙ ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ
ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ

Κυριακή είναι μυστήριο της αληθινής γνώσεως, το όποιο δεν αποκτάται μέσα στην σάρκα και το αίμα, διότι υπέρκειται των σκέψεων. Στον παρόντα αιώνα δεν υπάρχει ογδόη ούτε αληθινό Σάββατο. Εκείνος πού είπε, «έπαυσε το έργο του την εβδόμη ήμερα», εννοούσε την κατάπαυση του δρόμου της ζωής αυτής• διότι ό τάφος είναι σώμα και ανήκει στον κόσμο. Οι έξι ήμερες στην καλλιέργεια της ζωής τελειώνονται δια της φυλάξεως των εντολών, ή εβδόμη ολοκληρώνεται στον τάφο, και ή ογδόη με την έξοδο από αυτόν. Όπως οι άξιοι σ' αυτόν τον κόσμο δέχονται τα μυστήρια της Κυριακής συμβολικός, και όχι την ίδια την ήμερα σωματικός, έτσι και οι αγωνιστές δέχονται τα μυστήρια του Σαββάτου παραβολικός, και όχι το ίδιο το Σάββατο αληθινά, πού σημαίνει κατάπαυση από κάθε θλιβερό και τελεία απαλλαγή από τα ενοχλητικά. Διότι ό Θεός μας έδωσε να ζούμε εδώ σε μυστήριο και όχι σε πραγματικότητα. Το αληθινό και ασύγκριτο Σάββατο είναι το μνήμα πού υποδεικνύει και επισημαίνει την τελεία κατάπαυση των θλίψεων από τα πάθη και από την ενέργεια πού αντιτίθεται σ' αυτήν. Όλη ή ανθρωπινή υπόστασης αναπαύεται εκεί, και ή ψυχή και το σώμα.
Σε έξι ήμερες ολοκλήρωσε ό Θεός την σύσταση του κόσμου τούτου και συνέστησε τα στοιχεία και συνέδεσε την σύσταση τους με αεικίνητη κίνηση για την λειτουργία τους, και δεν θα σταματήσουν τον δρόμο τους πριν από την διάλυση τους. Και από την δύναμη αυτών, των αρχεγόνων δηλαδή στοιχείων, αποτελέστηκαν τα σώματα μας. 'Αλλ' ούτε σ' αυτά έδωσε κατάπαυση της κινήσεως τους, ούτε στα δικά μας σώματα πού έγιναν από αυτά έδωσε να καταπαύσομε την εργασία. Έθεσε όμως σ' εμάς όριο της καταπαύσεως, να ακολουθήσουμε την πρώτη μας συγγένεια, δηλαδή την κατάλυση της ζωής. Έτσι είπε στον Αδάμ• «με τον ίδρωτα του προσώπου σου θα φάγεις τον άρτο σου». Έως πότε; «Ως πού να επιστρέψεις στην γη από την οποία ελήφθης», ή οποία θα σου παραγάγει αγκάθια και τριβόλια, πού είναι μυστήρια της γεωργίας του βίου τούτου, όσο υπάρχει αυτός.
Επί πέντε χιλιάδες πεντακόσια χρόνια, και περισσότερα, άφησε τον Αδάμ να μοχθεί σ' αυτήν την εργασία, διότι μέχρι τότε δεν είχε αποκαλυφθεί ή οδός των αγίων, όπως είπε ό θειος Απόστολος, αλλά κατά τις τελευταίες ήμερες επεδήμησε και παρήγγειλε στο αυτεξούσιο μας να μετάλλαξη ίδρωτα με ίδρωτα• πάντως δεν παρήγγειλε ανάπαυση, αλλά μεταλλαγή, διότι μας λυπήθηκε για την συνεχή κακοπάθειά μας επάνω στην γη. Αν λοιπόν παύσομε να ιδρώνομε σ' αυτήν, τότε αναγκαστικά θα θερίσομε αγκάθια. Διότι ή εγκαταλείψεις του ίδρωτα της προσευχής σημαίνει καλλιέργεια της σωματικής γης πού παράγει εκ φύσεως αγκάθια. Στην πραγματικότητα τα πάθη είναι αγκάθια πού φυτρώνουν για μας από τον σπόρο μέσα στο σώμα. Όσον καιρό φέρομε την εικόνα του Αδάμ, κατ' ανάγκη φέρομε και τα πάθη του. Είναι αδύνατο στην γη να παύση να παράγει βλαστούς κατά την φύση της. Τέκνο δε της φύσεως αυτής είναι ή γη των δικών μας σωμάτων, όπως βεβαιώνει ή μαρτυρία του Θεού «ή γη από την οποία ελήφθη»• Εκείνη παράγει αγκάθια, ενώ αυτή εδώ, ή λογική, πάθη.
Αν ό Κύριος ήταν για μας συμβολικός τύπος από κάθε άποψη του μυστηρίου, δηλαδή σε όλες τίς λεπτομέρειες της οικονομίας του, και μέχρι της ενάτης ώρας της Παρασκευής δεν σταμάτησε το έργο και τον μόχθο του (πράγμα πού είναι σύμβολο της εργασίας μας σε όλη μας την ζωή), ενώ το Σάββατο σταμάτησε στον τάφο, που είναι αυτοί πού λέγουν ότι υπάρχει Σάββατο στην παρούσα ζωή, δηλαδή κατάπαυσης από τα πάθη;
Το να μιλήσομε περί της Κυριακής είναι σπουδαίο πράγμα. Το Σάββατο μας είναι ή ήμερα της ταφής, όπου πραγματικά σαββατίζει ή φύσις μας. Επομένως είναι για μας ανάγκη να ξεριζώνομε από αυτήν τα αγκάθια, όσον καιρό αυτή υφίσταται. Από την επίπονη εργασία μας στην καλλιέργεια περιορίζονται τα αγκάθια, αν και δεν καθαρίζεται εντελώς απ' αυτά ή γη. Και επειδή παρατηρείται το φαινόμενο κατά το όποιο από πρόσκαιρη ραθυμία ή μικρή αμέλεια τα αγκάθια πληθύνονται και καλύπτουν την επιφάνεια της γης, συμπνίγουν τον σπόρο σου και εξαφανίζουν τον κόπο σου, είναι αναγκαίο να την καθαρίζομαι καθημερινά. Διότι ή απ' αυτό κατάπαυσης αυξάνει την παραγωγή αγκαθιών.
Είθε να καθαρισθούμε από αυτά με την χάρι του ομοουσίου και μονογενούς Υιού του Θεού, στον όποιο ανήκει ή δόξα μαζί με την άναρχο Πατέρα και το ζωοποιό Πνεύμα στους αιώνες.
Γένοιτο.
 
ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ
Καθαρή ψυχή - καθαρός λόγος
Όποιος έχει καθαρή ψυχή και αγνή διαγωγή, πάντοτε με σύνεση και προσοχή λαλεί τους λόγους του αγίου Πνεύματος, και συζητά κατά τα μέτρα της πίστης του για τα θεία και για τα δικά του ζητήματα. Αυτός όμως που έχει τσακισμένη την καρδιά του από τα πάθη, έχει και τη γλώσσα του κινούμενη απ' αυτά. Και όταν μιλάει για πνευματικά θέματα, μιλάει με εμπάθεια και εγωισμό, για να υπερισχύσει στη συζήτηση. Έναν τέτοιο άνθρωπο ό σοφός τον καταλαβαίνει και μόνο που τον συναντά, και ό καθαρός τον οσφραίνεται από τη δυσοσμία του.
Άλλη είναι ή καθαρότητα τον νου και άλλη της καρδιάς
Άλλη είναι ή καθαρότητα του νου και άλλη της καρδίας. Ό νους είναι μία από τίς αισθήσεις της ψυχής, ενώ ή καρδιά περιέχει και εξουσιάζει τις εσωτερικές αισθήσεις. Ή καρδιά είναι ή ρίζα. Και αν ή Ρίζα είναι αγία, τότε και τα κλαδιά είναι αγία. Με άλλα λόγια, αν ή καρδιά καθαρισθεί από το κακό, είναι φανερό ότι είναι καθαρές και όλες οι εσωτερικές αισθήσεις. Ό νους, πάλι, αν ασχοληθεί επιμελώς με την ανάγνωση των θείων Γραφών, ή και μοχθήσει κάπως στις νηστείες, στις αγρυπνίες και στην ησυχία, θα λησμονήσει μεν την πρότερα του διαγωγή και θα γίνει καθαρός, εφόσον παύσει να κάνει παρέα με αισχρούς λογισμού όμως ή καθαρότητα του αυτή δε θα 'ναι μόνιμη. Γιατί, όπως γρήγορα καθαρίζεται, έτσι και γρήγορα μολύνεται. Ή καρδιά όμως δεν είναι έτσι γιατί αυτή καθαρίζεται με πολλές θλίψεις και στερήσεις, και με τη διακοπή της επαφής με τίς αμαρτωλές ενέργειες των κοσμικών, και με την απονέκρωση του κοσμικού φρονήματος. Και άμα ή καρδιά γίνει καθαρή, δε μολύνεται εύκολα ή καθαρότητα της από τα μικρά κακά συναπαντήματα, ούτε φοβάται από τους μεγάλους και φανερούς και φοβερούς πολέμους με το διάβολο. Κι αυτό συμβαίνει, επειδή απέκτησε, έτσι να πούμε, δυνατό στομάχι, που μπορεί πολύ γρήγορα να χωνέψει κάθε τροφή, που δεν μπορούν να χωνέψουν οι άρρωστοι. Ώστε, όταν αποκτάμε την καθαρότητα γρήγορα, δηλ. σε λίγο χρόνο και με λίγο κόπο, γρήγορα και τη χάνουμε, και μολυνόμαστε πάλι. Ενώ ή καθαρότητα, που αποκτήσαμε με πολλές θλίψεις και σε μακρό χρόνο, δε φοβάται από καμιά προσβολή, γιατί ό Θεός τη δυναμώνει και τη στηρίζει. Ας είναι δοξασμένο το όνομα του εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Ή πνευματική δράση της καθαρής ψυχής
Οι ψυχές των ανθρώπων, όσο είναι μολυσμένες από την αμαρτία, και σκοτεινές από τα πάθη, δεν μπορούν να δουν ούτε ή μία την άλλη, ούτε τον εαυτό τους. Εάν όμως μετανοήσουν και γίνουν καθαρές και γίνουν όπως πλάσθηκαν από το Θεό κατά τη δημιουργία του κόσμου, τότε βλέπουν από μακριά και πολύ καθαρά τις τρεις τάξεις που αμέσως τώρα αναφέρω: δηλ. την τάξη των δαιμόνων, που είναι κατώτερη τους, την ανώτερη, των αγγέλων, και την ανθρώπινη, αφού οι ψυχές βλέπουν ή μια την άλλη. Και μη νομίσεις ότι αλλοιώνονται οί ψυχές, και ότι παίρνουν σωματική μορφή, και τότε μόνο μπορούν και βλέπουν είτε τους αγγέλους, είτε τους δαίμονες, είτε ή μια την άλλη, αλλά βλέπουν με την εξαγνισμένη φυσική τους ιδιότητα και σύμφωνα με τον πνευματικό νόμο του Θεού. Εσύ μπορεί να πεις ότι είναι αδύνατο οί ψυχές να δουν δαίμονα ή άγγελο, εάν πρώτα δεν αλλοιωθούν και δεν πάρουν άλλη μορφή. Σ' αυτή την περίπτωση όμως, δε θα βλέπει ή ψυχή, αλλά το σώμα. Και αν είναι έτσι, για ποιο λόγο να καθαρισθεί ή ψυχή από τα πάθη και τίς αμαρτίες; Βέβαια, και σ' αυτούς που έχουν ακάθαρτη ψυχή παρουσιάζονται κάποτε οί δαίμονες ή και οί άγγελοι, αλλά τους βλέπουν τότε με τους σωματικούς οφθαλμούς, όταν φυσικά είναι ανάγκη να τους δούνε, όντας ακάθαρτοι. Όμως ή ψυχή που έγινε καθαρή, βλέπει με τρόπο πνευματικό, με το διορατικό και νοερό οφθαλμό της εξαγνισμένης φύσης της. Και ότι οί ψυχές βλέπουν ή μια την άλλη, όντας μέσα στο σώμα τους, μην απορήσεις. Διότι θα σου φέρω μια αναμφισβήτητη απόδειξη παρουσιάζοντας σου έναν αξιόπιστο μάρτυρα, το μακάριο Μέγα Αθανάσιο. Αυτός λοιπόν είπε στο βιβλίο που έγραψε για το Μέγα Αντώνιο, ότι κάποτε ό Μέγας Αντώνιος, ενώ προσευχόταν, είδε την ψυχή ενός άνθρωπου, που ανέβαινε στους ουρανούς με μεγάλη τιμή, και μακάρισε αυτόν που αξιώθηκε να έχει τέτοια δόξα. Αυτή ή ψυχή ήταν του μακάριου Αμμούν από την έρημο της Νιτρίας. Το όρος εκείνο, στο όποιο ζούσε ό άγιος Αντώνιος απείχε από τη Νιτρία μια απόσταση δεκατριών ήμερων. Από το παράδειγμα αυτό έχει αποδειχθεί ότι, κι αν ακόμη βρίσκονται σε απόσταση αναμεταξύ τους οί τρεις πνευματικές τάξεις που αναφέραμε, όμως οί πνευματικές τους φύσεις βλέπουν ή μια την άλλη. Με όμοιο τρόπο, λοιπόν, και οί ψυχές, όταν γίνουν καθαρές, δε βλέπουν με τα σωματικά μάτια, αλλά με τα πνευματικά. Διότι με τη σωματική δράση βλέπουμε αυτά που είναι φανερά και κοντά μας. Αυτά που είναι μακριά και δε φαίνονται χρειάζονται την πνευματική δράση. .
Το φως της αγίας Τριάδας λάμπει στην καθαρή ψυχή
. Όπως στην ησυχία και στη γαλήνη της αισθητής θάλασσας κινείται και κολυμβά το δελφίνι, έτσι στην από θυμό και οργή ήσυχη και γαλήνια θάλασσα της καρδιάς κινούνται πάντοτε τα μυστήρια και οί θείες αποκαλύψεις, πράγμα που κάνει την καρδιά να ευφραίνεται.
Όποιος θέλει να δει τον Κύριο μέσα του, κάνει σχέδια πώς να καθαρίσει την καρδιά του με την αδιάλειπτη μνήμη του Θεού. Και έτσι, με τους φωτεινούς οφθαλμούς της διάνοιας του θα βλέπει πάντοτε τον Κύριο. Ό,τι συμβαίνει στο ψάρι που βγαίνει από τη θάλασσα, το ίδιο συμβαίνει και στο νου, που φεύγει από τη μνήμη του Θεού και περιπλανιέται στις ενθυμήσεις του κόσμου. Όσο ό άνθρωπος απομακρύνεται από την επικοινωνία με τους ανθρώπους, τόσο ό Θεός τον αξιώνει να έχει με την προσευχή και με το νου του παρρησία ενώπιον του. Και όσο ξεκόβει από την παρηγοριά που δίνει αυτός ό κόσμος, τόσο και αξιώνεται να χαίρεται τη χαρά του Θεού εν Πνεύματι Αγίω.
Ό τόπος της νοητής χαράς του Θεού είναι ή ψυχή του καθαρού και ό ήλιος που λάμπει μέσα του είναι το φως της αγίας Τριάδας και ό αέρας που αναπνέουν οί λογισμοί που ενοικούν μέσα του, είναι το παράκλητο και πανάγιο Πνεύμα, συγκάθεδροι δε αυτού είναι οι άγιοι και ασώματοι "Άγγελοι" και ή ζωή και ή χαρά και ή ευφροσύνη των αγίων Αγγέλων είναι ό ίδιος ό Χριστός, το αληθινό φως, που γεννήθηκε από το φως του Θεού. Ό καθαρός άνθρωπος συνεχώς ευφραίνεται με τίς θεϊκές εμπειρίες της ψυχής του, και θαυμάζει το κάλλος της, που είναι λαμπερό εκατό φορές περισσότερο από τον ήλιο. Αύτη ή ψυχή του καθαρού είναι ή νέα Ιερουσαλήμ, και ή βασιλεία του Θεού, που είναι κρυμμένη μέσα μας κατά το λόγο του Κυρίου. Αυτή ή καθαρότητα είναι ή νεφέλη της δόξας του Θεού, στην οποία θα εισέλθουν μόνο όσοι έχουν καθαρή καρδιά, για να δουν το πρόσωπο του Κυρίου, και θα φωτισθεί ό νους τους με την ακτίνα του θείου φωτός.
Ή διατήρηση της ψυχικής καθαρότητας
Ένας ευφυής και πολύ σοφός γέροντας μου είπε: Με άνθρωπο που αγαπάει τη φιλονικία και θέλει σώνει και καλά να επιβάλει τη γνώμη του που έχει πονηρή σκέψη και είναι αδιάντροπος στις αισθήσεις του, όπως στην δράση και στην ακοή, (με τέτοιον άνθρωπο) να μην έχεις καμιά δοσοληψία, για να μη χάσεις την ψυχική σου καθαρότητα, που απέκτησες με πολύ κόπο, και για να μη γεμίσεις την καρδία σου με σκοτάδι και ταραχή.
ΛΟΓΙΣΜΟΙ
Οι αιτίες των λογισμών
Ή κίνηση των λογισμών στον άνθρωπο σε τέσσερις αιτίες οφείλεται. Πρώτη αιτία είναι το φυσικό θέλημα του σώματος (της σαρκός) δεύτερη είναι ή φαντασία πού προκαλούν τα αισθητά πράγματα του κόσμου, πού ακούμε και βλέπουμε τρίτη είναι οι εμπειρίες πού είχαμε στη ζωή μας και τα παραστρατήματα της ψυχής, πού τριγυρίζουν στο νου μας, και τέταρτη, οί προσβολές των δαιμόνων, πού εκμεταλλεύονται τις παραπάνω τρεις αιτίες και μας πολεμούν να μας ρίξουν σε όλα τα πάθη. Γι' αυτό ό άνθρωπος, μέχρι να πεθάνει, δεν μπορεί να είναι χωρίς πειρασμούς και χωρίς πόλεμο. Σκέψου τώρα και κρίνε: Προτού να φύγει ό άνθρωπος άπ' αυτή τη ζωή, είναι ενδεχόμενο να καταργηθεί μία από τις τέσσερις αυτές αιτίες; και ακόμη: Είναι δυνατό, το σώμα μας να μην αναγκασθεί να επιθυμήσει κάποιο από τα κοσμικά πράγματα; Εάν λοιπόν είναι παράλογο να σκεφθούμε κάτι τέτοιο για το σώμα μας, μια και ή ανθρώπινη φύση έχει ανάγκη από τα πράγματα του κόσμου, είναι επόμενο ότι τα πάθη παίρνουν αφορμές και δουλεύουν σε κάθε ζωντανό άνθρωπο, είτε το θέλει είτε δεν το θέλει. Γι' αυτό είναι ανάγκη κάθε άνθρωπος να προφυλάγεται μήπως και πέσει όχι σε ένα μόνο πάθος, πού τον πολιορκεί συνεχώς, ούτε σε δύο, αλλά και σε περισσότερα, επειδή φοράει αδύνατο σώμα. Όσοι νίκησαν τα πάθη με την άσκηση στις αρετές, αν και ενοχλούνται από τους λογισμούς και από τις προσβολές των τεσσάρων αιτιών πού αναφέραμε, παραμένουν ανίκητοι. Κι αυτό, γιατί έχουν μέσα τους τη δύναμη του Θεού και αρπάζεται ό νους τους σε μνήμες άγιες και θεϊκές.
Ή μελέτη της θείας Γραφής εξαφανίζει τους κακούς λογισμούς
Τίποτε δεν είναι τόσο ισχυρό να αποβάλει τις εμπειρίες και τις μνήμες της παλιάς ακόλαστης ζωής, και να διώξει τις ενθυμήσεις πού κινούνται και διεγείρονται μέσα στη σάρκα, και προκαλούν ταραχώδη σαρκική φλόγωση, όσο είναι το να βυθισθούμε ολόκληροι μέσα στον πόθο της μελέτης της θείας Γραφής, και να αναζητούμε να εννοήσουμε τα βαθιά νοήματα της. Όταν οί λογισμοί του άνθρωπου εμποτιστούν από την ηδονή της επίμονης μελέτης της σοφίας του Θεού στη θεία Γραφή, με τέτοια αφοσίωση, πού να στύβει τους λόγους του Θεού, για να του φανερωθούν τα θεία νοήματα τους, ε, τότε, ό άνθρωπος αφήνει πίσω του το μάταιο κόσμο, λησμονεί ότι υπάρχει σ' αυτόν, και εξαλείφει από την ψυχή του όλες τις αμαρτωλές ενθυμήσεις της συσσωμάτωσης με τον κόσμο πολλές φορές μάλιστα, εξαφανίζει και τους συνήθεις λογισμούς, πού έχουν σχέση με τις σωματικές μας ανάγκες και αναπαύουν τη φύση μας. Και τότε ή ψυχή διαμένει σε έκσταση μέσα στα καινούρια συναπαντήματα στη θάλασσα των μυστηρίων του Θεού. Και πάλι, όταν ό νους μας κολυμπά στη θάλασσα των θείων Γραφών και δεν μπορεί να διεισδύσει στα βαθιά νοήματα τους, ώστε να κατανοήσει όλους τους θησαυρούς πού είναι κρυμμένοι στα βαθιά νερά τους, μας είναι αρκετή και μόνο ή με πόθο μελέτη του λόγου του Θεού, για να δέσουμε σφιχτά τους λογισμούς μας και να τους υποτάξουμε σε ένα μόνο, θαυμάσιο και άγιο λογισμό, για να μην είναι ελεύθεροι και τρέχουν κατά τα σαρκικά μας θελήματα, όπως είπε ένας θεοφόρος άγιος.
Ποιος μοναχός έχει αναπαυμένο λογισμό
Ό μοναχός πού εξολοκλήρου αφιέρωσε τον εαυτό του στο Θεό, ζει με αναπαυμένο το λογισμό του. Χωρίς την αρετή της ακτημοσύνης δεν μπορεί , ή ψυχή να ελευθερωθεί από την ταραχή των λογισμών και έξω από την ησυχία των σωματικών αισθήσεων, δεν μπορεί να νιώσει την ειρήνη του νου.
Πώς να αποδιώκεις τους ύπουλους λογισμούς
Ό άνθρωπος δεν πρέπει να αντιλέγει στους λογισμούς πού σπέρνει μέσα μας ύπουλα ό εχθρός, αλλά να τους αποδιώκει ικετεύοντας το Θεό να τον βοηθήσει. Αν κάνει αυτό, είναι σημάδι ότι ό νους του βρήκε τη σοφία πού δίνει ή χάρη του Θεού, και ότι ή αληθινή του φρόνηση τον ελευθέρωσε από πολλούς κόπους, πού θα είχε με το διάβολο. Ακολουθώντας, λοιπόν, αυτό το σύντομο δρόμο αποφεύγει την πολλή περιπλάνηση του στο μεγάλο και δύσκολο δρόμο. Διότι δεν έχουμε τη δύναμη, σε κάθε περίσταση, να φέρνουμε λογικές αντιρρήσεις στους ενάντιους λογισμούς, για να τους σταματήσουμε, αλλά πολλές φορές μας πληγώνουν και δεν μπορούμε να θεραπευθούμε, για πολύ καιρό. Οι δαίμονες έχουν πείρα έξι χιλιάδων χρόνων -από τότε δηλ. πού εξέπεσαν από την αγγελική τους τάξη- και συ τώρα προσπαθείς να φιλονικήσεις μαζί τους, ελπίζοντας ότι θα τους νικήσεις; Αντίθετα, αν πέσεις στα δίχτυα τους και αρχίσεις να τους αντιμιλάς, θα ετοιμασθούν να σε πληγώσουν σε τέτοιο βαθμό, πού να μην αντέχει ή μικρή σοφία και φρόνηση σου. Άλλα κι αν ακόμη καταφέρεις και τους νικήσεις -ας κάνουμε κι αυτή την υπόθεση- ή βρόμα των λογισμών τους θα μολύνει το νου σου, και ή δυσωδία τους θα μείνει για πολύ καιρό στην όσφρηση σου. Καλύτερα λοιπόν, με τον πρώτο τρόπο, δηλ. καταφεύγοντας στο έλεος του Θεού, να ελευθερωθείς με δέος από όλα ταύτα, διότι άλλη βοήθεια σαν του Θεού δεν έχουμε.
Όταν πέσει μέσα σου ό σπόρος κάποιου πονηρού λογισμού, πού έχει σχέση με μακρινές εικόνες και πραγματικότητες, είτε με εμπειρίες σου από το παρελθόν, και συνεχώς παρουσιάζεται ό λογισμός αυτός στο νου σου, να ξέρεις ότι ό διάβολος σου έχει κρύψει παγίδα. Σ' αυτή την περίπτωση κράτα τον εαυτό σου σε εγρήγορση και προσοχή. Αν πάλι είναι κάποιος λογισμός από τους δεξιούς και αγαθούς, να ξέρεις ότι ό Θεός θέλει να σου δώσει έναν καλύτερο τρόπο ζωής, και γι' αυτό ή κίνηση του λογισμού είναι ασυνήθης για σένα. Εάν όμως ό λογισμός πού έρχεται είναι σκοτεινός και είσαι διστακτικός απέναντι του, γιατί δεν μπορείς να τον διακρίνεις καθαρά, αν δηλ. είναι δικός σου, ή κλέφτης, ή βοηθός, ή σου στήνει καμιά ενέδρα μόλο πού σου παρουσιάζεται με αγαθή μορφή, τότε να ετοιμασθείς να μην τον αντιμετωπίσεις με εκτενή και έμπονη προσευχή, νύχτα και μέρα, και με πολλή αγρυπνία. Αυτό τον αμφίβολο λογισμό μην τον αποδιώξεις, μήτε να συμφωνήσεις μαζί του, αλλά κάνε με ζήλο θερμή προσευχή, για να ξεκαθαρίσει το πράγμα. Και μη σταματήσεις να επικαλείσαι τον Κύριο, γιατί αυτός θα σου φανερώσει από που είναι ό λογισμός.
 
ΠΑΘΗ
Τα ονόματα των παθών
Όταν θέλουμε να ονομάσουμε όλα τα πάθη μαζί, τα λέμε «κόσμο». Και όταν θέλουμε να ξεχωρίσουμε και να δώσουμε στο καθένα το όνομά του, τα ονομάζουμε «πάθη». Και τα πάθη, καθώς διαδέχονται το ένα το άλλο, σχηματίζουν το δρόμο του κόσμου, και οπού τελειώνουν τα πάθη, εκεί παύει να υπάρχει ό δρόμος του κόσμου.
Τα πάθη είναι τα εξής:
Ό πόθος του πλούτου το να μαζεύει ό μοναχός γήινα και μη αναγκαία πράγματα
Η τρυφή του σώματος, από την οποία έρχεται το πορνικό πάθος.
Ο πόθος της τιμής, από τον όποιο προκύπτει ό φθόνος.
Ο πόθος της εξουσίας, ή φιλαρχία.
Ο στολισμός και ή ανόητη επίδειξη .
Η ανθρώπινη δόξα, πού είναι αιτία της μνησικακίας.
Ο φόβος ότι θα πάθει κάτι κακό το σώμα μας.
Όπου πάψει ή ενέργεια των παθών, εκεί πεθαίνει μαζί τους και ό κόσμος. Είπε κάποιος σοφός για τους αγίους, ότι όταν ζούσαν, ήταν ήδη πεθαμένοι διότι, ενώ ζούσαν με το σώμα τους, δε ζούσαν ζωή σαρκική. Και συ πρόσεξε να δεις ποια πάθη ζούνε μέσα σου, για να καταλάβεις πόσο ανήκεις στον κόσμο και για ποια πάθη είσαι δεμένος μαζί του και από ποια ελευθερώθηκες. Με δυο λόγια, κόσμος είναι ή εμπαθής ζωή και το σαρκικό φρόνημα Όποιος απαλλαγεί από τα πάθη του, έχει εξέλθει από τον κόσμο.
Τα πάθη δε σβήνουν γρήγορα
Όταν ή ζωή σου περάσει από την αρετή στην αμέλεια, τα πάθη θα σε ενοχλούν και δε θα βρίσκεις ειρήνη στην ψυχή σου. Άλλα μην απορήσεις γι' αυτό. Κοίταξε τι συμβαίνει με το έδαφος. Εάν οι ακτίνες του ήλιου πέσουν βαθιά μέσα στη γη, μετά από πολλή ώρα διατηρείται ακόμη ή θερμότητα της. Το ίδιο και με τα φάρμακα και με το μύρο. Ή οσμή των φαρμάκων και ή ευωδία του μύρου, πού διαχέεται στον αέρα, παραμένει πολλή ώρα, μέχρι να σκορπίσει και να εξαφανισθεί. Πόσο μάλλον το ίδιο συμβαίνει και με τα πάθη! Γιατί αυτά είναι σαν τα σκυλιά, πού συνήθισαν να γλύφουν το αίμα των ζώων στο σφαγείο και, όταν δεν υπάρχει πια αίμα, συνεχίζουν και γαβγίζουν μπροστά στις εισόδους του σφαγείου, μέχρι να σβήσει ή δύναμη της συνήθειας τους.
Δε θέλομε τα πάθη, αλλά... αγαπάμε τις αφορμές τους
τι γλυκές πού είναι οι αιτίες και οι αφορμές των παθών! Γιατί ό άνθρωπος μπορεί κάποτε να κόψει τα πάθη, οπότε, μακριά απ' αυτά, αισθάνεται γαλήνη και ευφροσύνη, όμως δεν μπορεί να αφήσει τις αιτίες. Γι' αυτό και, χωρίς να το θέλουμε, υφιστάμεθα πειρασμούς. Και ενώ λυπούμαστε για τα πάθη, πού μας τυραννούν, μας αρέσει να είναι μέσα μας οι αφορμές! Τις αμαρτίες δεν τις θέλουμε, όμως τα αίτια και τις αφορμές τους τα δεχόμαστε με μεγάλη ευχαρίστηση. Γι' αυτό το λόγο οι αφορμές, πού τις θέλουμε, μας σπρώχνουν να αμαρτήσουμε. Αυτός, λοιπόν, πού αγαπά τις αφορμές των παθών, είναι, χωρίς να το θέλει, υποχείριος και υπόδουλος στα πάθη.
Ή κενοδοξία ανοίγει το δρόμο των παθών
Ή κοσμική δόξα είναι σαν το βράχο στη θάλασσα, πού τον σκεπάζουν τα νερά, και ό πλοίαρχος δεν το ξέρει, μέχρι να χτυπήσει ή καρίνα του πλοίου και να βυθισθεί. Έτσι κάνει και ή κενοδοξία στον άνθρωπο, πού παραμένει κρυμμένη μέχρι να τον βυθίσει στα πάθη και να τον καταστρέψει. Είπαν γι' αυτήν οί άγιοι Πατέρες, ότι στην ψυχή πού πέφτει στην κενοδοξία, ξαναγυρίζουν όλα τα πάθη, πού νικήθηκαν με τη χάρη του Θεού, και αναχώρησαν.
Πώς εξουσιάζονται τα πάθη
Όποιος συγκρατεί τη γλώσσα του και δε μιλάει, σε όλους τους τρόπους του θα είναι ταπεινόφρων και, χωρίς να κοπιάσει, θα εξουσιάσει τα πάθη του. Τα πάθη εκριζώνονται και εκδιώκονται με την αδιάλειπτη μελέτη του Θεού, και αυτή ή μελέτη είναι το ξίφος πού τα θανατώνει.
Είναι καλύτερο να καταβάλλεις τα πάθη με καλούς λογισμούς, μνημονεύοντας τις αρετές, παρά με την αντίσταση. Διότι τα πάθη, όταν διεγερθούν και κινηθούν εναντίον σου για να σε πολεμήσουν, τότε εντυπώνουν στο νου σου διάφορα σχήματα και εικόνες, πού προκαλούν στην αμαρτία Αυτός ό πόλεμος εναντίον του νου μας έχει πολύ μεγάλη δύναμη, καθώς ταράζει τις παλιές μνήμες και μας θορυβεί. Εάν όμως, πάνω στην επίθεση τους, τους υποσκάπτεις με αγαθούς λογισμούς, όπως είπαμε, τότε ούτε ίχνος παθών δε φαίνεται πια στο νου σου, μετά την αποδίωξή τους.
Κανένας δεν μπορεί να νικήσει τα πάθη παρά με τις πρακτικές και αισθητές αρετές, ενώ το διασκορπισμό του νου μπορούμε να τον νικήσουμε μόνο με το να καταγινόμαστε με τα πνευματικά. Γιατί ό νους μας είναι ελαφρός και, αν δε δεσμευθεί με κάποιο πνευματικό λογισμό, δε θα πάψει να τριγυρίζει εδώ κι εκεί. Και άμα δεν κατορθώσουμε τις πρακτικές αρετές, δεν μπορούμε να φυλαχτούμε από τα πάθη. Γιατί, αν δε νικήσει κάποιος τους εχθρούς, δεν μπορεί να ειρηνεύσει. Και αν ή ειρήνη δε βασιλεύει στην ψυχή μας, πώς είναι δυνατό να βρούμε και να χαρούμε τα αγαθά της; Τα πάθη είναι ένα διάφραγμα, πού δεν αφήνει να ενεργοποιηθούν οι κρυμμένες αρετές της ψυχής. Αν λοιπόν, δεν πέσουν πρώτα αυτά με τις φανερές αρετές, δε γίνονται αισθητές οι κρυμμένες αρετές της ψυχής. Και βέβαια, κανείς δεν μπορεί, ενώ είναι έξω από το τείχος, να συναναστραφεί με αυτούς πού είναι μέσα. Και όπως δεν μπορείς να δεις τον ήλιο μέσα στην ομίχλη, έτσι δεν μπορείς να αισθανθείς τη δύναμη της αρετής της ψυχής, ενόσω διαμένει γύρω της ή ταραχή των παθών.
Όπως ένας άνθρωπος, άμα πιει κρασί την ημέρα του πένθους, μεθάει και ξεχνάει κάθε λύπη και κάθε πόνο έτσι και εκείνος πού μεθάει από την αγάπη του Θεού σ' αυτό τον κόσμο, πού είναι το σπίτι του πένθους και του κλάματος, ξεχνάει όλους τους πόνους και τις λύπες του και γίνεται, από το μεθύσι αναίσθητος σε όλα τα πάθη της αμαρτίας. Αν ή καρδιά ενός ανθρώπου έχει στηριχθεί μόνο στην ελπίδα του Θεού, ή ψυχή του γίνεται ελαφρά σαν το πουλί πού πετάει, και συνεχώς ό νους του υψώνεται από τη γη και, καθώς μελετάει τα θεία, πετάει πάνω από τα ανθρώπινα, και απολαμβάνει και ευφραίνεται με τα αθάνατα μυστήρια του Υψίστου. Σ' αυτόν ανήκει ή δόξα και ή δύναμη εις τους αιώνας των αιώνων.
Αμήν.

Ό έμπορος πού ταξιδεύει στη θάλασσα, φοβάται και τρέμει μήπως σηκωθεί τρικυμία και βυθισθεί ή ελπίδα των κόπων του. Και ό μοναχός, όσο ζει σ' αυτό τον κόσμο, κυριαρχείται από το φόβο, μήπως ξυπνήσει εναντίον του ή τρικυμία των παθών, και χάσει όλους τους κόπους του, από τα νιάτα του ως τα γηρατειά του. Ό έμπορος έχει στραμμένο το βλέμμα του στη στεριά, και ό μοναχός στην ώρα του θανάτου.
Ό καπετάνιος βλέπει τα άστρα, όταν διαπλέει τη θάλασσα, και κατευθύνει το καράβι ανάλογα με τη θέση των άστρων, μέχρι να φθάσει στο λιμάνι. Έτσι και ό μοναχός έχει μπροστά στα μάτια της ψυχής του την ευχή, διότι με αυτήν διορθώνει την πορεία του, και κατευθύνεται ίσια στο λιμάνι πού προσεύχεται να φθάσει.
Επίμονο ξερίζωμα των αγκαθιών
Είναι για μας επιτακτική ανάγκη να ξεριζώσουμε από τη φύση μας τα αγκάθια των παθών, όσο ζούμε σ' αυτή τη γη. Με το επίμονο ξερίζωμα στο Χωράφι της ψυχής μας, εξαφανίζονται τα αγκάθια γιατί δεν έχει καθαρισθεί ακόμη εξολοκλήρου. Εάν λοιπόν, με την προσωρινή μας ραθυμία, ή με τη μικρή μας αμέλεια, βρίσκουν καιρό και αυξάνουν τα αγκάθια των παθών, και καλύπτουν και πιέζουν την καρδιά, και αποπνίγουν τον καλό σπόρο της, και κάνουν τον κόπο μας να πάει χαμένος, συμπεραίνουμε ότι πρέπει να την καθαρίζουμε κάθε μέρα πού περνάει. Γιατί, άμα σταματήσουμε, τα αγκάθια πληθαίνουν πολύ. Ας καθαρισθούμε, λοιπόν, απ' αυτά με τη χάρη του ομοουσίου και μονογενούς Υιού του Θεού, στον όποιο ανήκει ή δόξα, μαζί με τον άναρχο Πατέρα και το ζωοποιό Πνεύμα, εις τους αιώνας.
Τα πάθη διορθώνονται με σωματικούς κόπους στην ησυχία
Να ξέρεις, αδελφέ μου, ότι τα κρυμμένα πάθη στην ψυχή μας δε διορθώνονται μόνο με τους σωματικούς κόπους μας, ούτε πάλι οι σωματικοί κόποι από μόνοι τους εμποδίζουν τους κακούς λογισμούς, πού διεγείρονται πάντοτε από τις αισθήσεις μας. Οι κόποι, βέβαια, φυλάγουν τον άνθρωπο από τις πονηρές επιθυμίες, για να μην τον νικήσουν, και από τη δαιμονική πλάνη, όμως δεν μπορούν από μόνοι τους να δώσουν στην ψυχή την ειρήνη και τη γαλήνη. Γιατί τα έργα του Θεού και οί κόποι μας τότε μόνο παρέχουν στην ψυχή την απάθεια, και νεκρώνουν τα γήινα μέλη μας, και μας χαρίζουν την ανάπαυση των λογισμών, όταν γίνονται στην ησυχία, οπότε οί σωματικές μας αισθήσεις αναπαύονται από την εξωτερική ταραχή και μπορούμε να αφοσιωθούμε, για κάποιο διάστημα, στην εργασία πού μας οδηγεί στη σοφία του Θεού. Γιατί, μέχρι να στερηθεί ό μοναχός τις συναντήσεις των διαφόρων ανθρώπων, και να συμμαζέψει τους σκόρπιους λογισμούς του, και να συγκεντρωθεί στον εαυτό του, δε θα μπορέσει να γνωρίσει το πάθος πού τον κυβερνάει. Γιατί, όπως είπε ό άγιος Βασίλειος, ή ησυχία είναι ή αρχή της κάθαρσης της ψυχής. Όταν δηλ. σταματήσουν οί ερεθισμοί και οί περισπασμοί από τον έξω κόσμο, τότε ή διάνοια μας επιστρέφει, και από κει πού ήταν σκόρπια από τους περισπασμούς, βρίσκεται μόνη της και ηρεμεί, και ξυπνάει ή καρδιά, για να εξερευνήσει τα θαυμάσια του Θεού. Και αν δείξει καλή υπομονή σ' αύτη την εργασία της ησυχίας, αρχίζει ό μοναχός και οδεύει, ολίγον κατ' ολίγον, στην καθαρότητα της ψυχής.
τι είναι απάθεια
Απάθεια είναι όχι το να μην αισθάνεσαι τα πάθη, αλλά το να μην τα δέχεσαι και να μη συγκατατίθεσαι σ' αυτά. Από τις πολλές και διάφορες αρετές, τις φανερές και τις κρυφές, πού αποκτούν οί αγωνιστές, εξασθενούν μέσα τους τα πάθη και δεν έχουν τη δύναμη να κινηθούν κατά της ψυχής. Έτσι, και ό νους δε χρειάζεται πάντοτε να προσέχει τις κινήσεις τους διότι κάθε ώρα και στιγμή, νύχτα και μέρα, είναι γεμάτος από καλούς λογισμούς, αφού μελετά τα θεία νοήματα και, κατά κάποιον τρόπο, συνομιλεί με αυτά. Όταν, λοιπόν, αρχίσουν τα πάθη να κινούνται μέσα στους αγωνιστές, ξαφνικά αρπάζεται ό νους από αυτά τα θεία νοήματα, πού τα αισθάνεται πολύ κοντά του, και έτσι, τα πάθη μένουν aνενέργητα, όπως είπε ό μακάριος Μάρκος ό ασκητής.
Ή ψυχή από τη φύση της είναι απαθής
Λοιπόν, τα πάθη είναι προσθήκη στον άνθρωπο, και ή αιτία για την ύπαρξη τους είναι ότι τα δέχεται ή ψυχή διότι ή ψυχή δημιουργήθηκε από το Θεό απαθής, χωρίς κανένα πάθος. Και όταν ακούσεις να ονομάζονται στην αγία Γραφή πάθη ψυχικά και σωματικά, να γνωρίζεις ότι ονομάζονται έτσι ως προς τις αιτίες τους, ότι δηλ. ή ψυχή και το σώμα είναι ή αιτία των παθών, επειδή τα δέχονται. Ή ψυχή, λοιπόν, από τη φύση της είναι απαθής. Βέβαια, οι μη χριστιανοί φιλόσοφοι αυτό δεν το παραδέχονται, και όσοι άλλοι τους ακούν και τους ακολουθούν. Άλλα εμείς οί ορθόδοξοι έτσι πιστεύουμε, ότι ό Θεός τον «κατ' εικόνα» άνθρωπο τον έπλασε απαθή. Και όταν λέω «κατ' εικόνα», δεν αναφέρομαι στο σώμα, αλλά στην ψυχή, πού είναι αόρατη, όπως ό Θεός.
Αν ήταν κάποτε ή φύση της ψυχής φωτεινή και καθαρή, διότι φωτιζόταν από το μακάριο φως του Θεού, ομοίως και όταν επανέλθει στην αρχαία εκείνη κατάσταση, γίνεται πάλι φωτεινή και απαθής. Επομένως, όταν ή ψυχή κινείται με εμπάθεια, βρίσκεται έξω από τη φυσική της κατάσταση, όπως μας βεβαιώνουν όσοι ζουν στην Εκκλησία και τρέφονται από την αγία της παράδοση.
Εάν λοιπόν, ή αρετή είναι φυσική υγεία της ψυχής, συμπεραίνουμε ότι τα πάθη είναι αρρώστια της ψυχής, γιατί ήρθαν σ' αυτήν αργότερα, μετά τη δημιουργία της, και την έβγαλαν από τη φυσική της υγιή κατάσταση. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι ή υγεία υπήρχε στη φύση της ψυχής πριν από την αρρώστια. Και αν αυτά είναι αληθινά, όπως και είναι, λοιπόν ή αρετή είναι φυσική κατάσταση της ψυχής, ενώ τα πάθη την πρόσβαλαν απ' έξω και δεν ανήκουν στη φύση της.
Εάν τα πάθη ήταν φυσικό ιδίωμα της ψυχής, για ποιο λόγο να βλαφτεί απ' αυτά; Διότι όσα είναι της φύσεως, δεν μπορούν να βλάψουν τη φύση τους.
  
 
ΑΜΑΡΤΙΑ - ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Τα αίτια της αμαρτίας
Όποιος δεν απομακρύνεται, με τη θέληση του, από τα αίτια των παθών, χωρίς να το θέλει σέρνεται από την αμαρτία. Τα αίτια λοιπόν της αμαρτίας είναι αυτά: ό οίνος, οι γυναίκες, ό πλούτος και ή ευεξία του σώματος. Όχι ότι αυτά είναι αμαρτίες από τη φύση τους, αλλά ή ανθρώπινη φύση επηρεάζεται απ' αυτά και κλίνει εύκολα προς τα πάθη της αμαρτίας. Γι' αυτό οφείλει κάθε άνθρωπος να προφυλάγεται απ' αυτά με ιδιαίτερη φροντίδα.
Όποιος φοβάται την αμαρτία
Αυτός πού φοβάται την αμαρτία, θα διαβεί τον επικίνδυνο δρόμο της ζωής του χωρίς προσκόμματα και, όταν αρχίζει να βλέπει σκοτάδι μέσα του ή μπροστά του, θα δει φως ιλαρό. Όταν ένας άνθρωπος φοβάται τις αμαρτίες, ό Κύριος φυλάει τα βήματα του και, όταν γλιστράει στην αμαρτία, τον προλαβαίνει το έλεος του Θεού. Όποιος θεωρεί τα παραπτώματα του μικρά και ασήμαντα, πέφτει σε άλλα, μεγαλύτερα και χειρότερα, και θα τιμωρηθεί επτά φορές περισσότερο, έτσι πού κάνει.
Κάθε αρρώστια έχει το δικό της φάρμακο
Είπε ό άγιος Εφραίμ ότι το καλοκαίρι δεν πολεμάς τον καύσωνα με χειμωνιάτικα ρούχα. Κάθε αρρώστια λοιπόν γιατρεύεται με τα δικά της φάρμακα. Και συ, αν τυχόν κυριεύεσαι από φθόνο, γιατί προσπαθείς να πολεμήσεις τον ύπνο;
Ξερίζωσε το ελάττωμα όσο είναι μικρό
Όσο το παράπτωμα είναι μικρό και τρυφερό, ξερίζωσε το, προτού να απλωθεί και ωριμάσει. Μην αμελήσεις, όσο μικρό και να σου φαίνεται το ελάττωμα, γιατί, με τον καιρό, θα το βρεις επάνω σου να σε βασανίζει σαν απάνθρωπος τύραννος, και θα τρέχεις μπροστά του σαν δούλος αιχμάλωτος. Όποιος όμως πολεμάει το πάθος μόλις παρουσιασθεί, γρήγορα το νικάει.
Εξομολογήσου την αρρώστια σου
Όποιος είναι άρρωστος και ξέρει ποια είναι ή αρρώστια του, οφείλει να ζητάει την κατάλληλη θεραπεία. Αν λέει στο γιατρό από τι πόνο υποφέρει, είναι κοντά στη θεραπεία του, και θα τη βρει εύκολα.
Αν όμως είναι πεισματάρης και δε λέει τίποτε, τότε δυναμώνουν οι πόνοι και, όσο αντιστέκεται στο γιατρό, τόσο περισσότερο τυραννιέται. Κάτι ανάλογο
συμβαίνει και με τον πόνο της αμαρτίας.
Ή ασυγχώρητη αμαρτία
Δεν υπάρχει ασυγχώρητη αμαρτία παρά μόνο ή αμετανόητη. Ούτε κανένα χάρισμα του Θεού παραμένει χωρίς προσθήκη, παρά μόνο όταν δεν ευχαριστούμε το Θεό για ότι έχουμε.
Τα είδη της αμαρτίας
Ένα είδος αμαρτίας πού γίνεται, είναι όταν ό αγωνιστής φροντίζει για την αρετή και επιμένει στην εργασία της μέρα και νύχτα, αλλά δεν τα καταφέρνει
και πέφτει σε κάποια αμαρτία. Μπορεί δηλ. από αγνοία, ή από διάφορες αιτίες, αντίθετες στο δρόμο της αρετής, ή από τα κύματα των παθών πού ξεσηκώνονται στα μέλη του κάθε τόσο, ή από την πνευματική παράλυση πού ενδέχεται να του συμβεί για να δοκιμασθεί ή ελεύθερη θέληση του, να γείρει λίγο ή ζυγαριά στον αριστερό ζυγό, οπότε έλκεται από την αδυναμία της σάρκας σε κάποια αμαρτία, και λυπάται και ανησυχεί και στενάζει με πόνο ψυχής για την ταλαιπωρία του αυτή.
Άλλο είδος αμαρτίας είναι, όταν ό άνθρωπος αποχαυνωθεί και αμελήσει την εργασία της αρετής, και εγκαταλείψει πέρα για πέρα το σωστό δρόμο της, και τρέχει σαν υπάκουος δούλος στην απόλαυση των αμαρτιών, και δείχνει ζήλο πώς να εφεύρει καινούριους τρόπους για την πλήρη απόλαυση της ηδονής. Κάνοντας αυτά, είναι έτοιμος, σαν τον αιχμάλωτο δούλο, να κάνει με ιδιαίτερη φροντίδα το θέλημα του εχθρού του, και να προσφέρει τα μέλη του σώματος του όπλα στις διαταγές του διαβόλου. Και δε θυμάται ό δύστυχος καθόλου τη μετάνοια, ούτε περνάει από το νου του να αφήσει τον καταστρεπτικό δρόμο του και να γυρίσει στην αρετή.
Το πρώτο είδος της αμαρτίας, πού ανέφερα, είναι όταν ό άνθρωπος γλιστρήσει και πέσει, ενώ βαδίζει στο δρόμο της αρετής και της δικαιοσύνης. Αυτό εννοούν οί Πατέρες, όταν λένε ότι, στο δρόμο του Θεού, συναντάμε και πεσίματα, και εναντιώσεις από τον εχθρό, και καταναγκασμούς και τα παρόμοια. Ενώ το δεύτερο είδος της αμαρτίας, πού ανέφερα, είναι να πέσει ή ψυχή, και να χαθεί και να εγκαταλείψει τελείως τον αγώνα.
Μην απελπίζεσαι για τις αμαρτίες σου
Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι, όταν πέσει ένας άνθρωπος στην αμαρτία, σε οποιαδήποτε αμαρτία, δεν πρέπει να ξεχάσει την αγάπη και τη στοργή του ουράνιου Πατέρα του. Εάν συμβεί, λοιπόν, να πέσει σε ποικίλα παραπτώματα, ας μην αμελήσει το καλό και ας μη σταματήσει στο δρόμο του. Αντίθετα και αν νικηθεί, πάλι να σηκωθεί και να αγωνισθεί κατά των εχθρών του, και ας βάζει κάθε μέρα καινούρια θεμέλια στην καταστραφείσα οικοδομή του, και ας έχει, μέχρι να φύγει από τούτο τον κόσμο, στο στόμα του το λόγο του προφήτη: «Ας μη χαρεί ό εχθρός μου πού έπεσα, γιατί πάλι σηκώνομαι. Και αν καθίσω στο σκοτάδι, ό Κύριος θα μου στείλει το δικό του φως» (Μιχ. 7, 8). Σε καμιά περίπτωση, λοιπόν, να μη σταματήσει τον πόλεμο, και να μην προδώσει, με οριστική ήττα, την ψυχή του, όσο είναι ζωντανός και αναπνέει. Και αν ακόμη συντρίβεται το σκάφος της ψυχής του κάθε μέρα, και χάνει τα πνευματικά του εμπορεύματα, να μην παύσει να το περιποιείται και να το φροντίζει και ας δανείζεται, και ας δουλέψει ταξιδεύοντας σε άλλα καράβια, ζώντας με την ελπίδα. Και ό Κύριος τότε, πού θα δει τον αγώνα του, θα τον σπλαχνιστεί για το πάθημα του και θα του στείλει το έλεος του και θα του δώσει δύναμη να κάνει υπομονή, και να ανταπαντήσει στα καυστικά βέλη του εχθρού. Αυτή είναι ή σοφία πού δίνει ό Θεός, και αυτός είναι ό σοφός άρρωστος, αυτός πού δεν έχασε την ελπίδα του. Είναι καλύτερα να κατακριθούμε μόνο για μερικά στραβά πού κάναμε, αν δεν τα διορθώσουμε, παρά για την πλήρη εγκατάλειψη του αγώνα μας.
Ή λύπη για τις αμαρτίες μας
Όταν γλιστρήσουμε και πέσουμε σε κάποιο αμάρτημα να μη λυπηθούμε. Να λυπηθούμε, όταν επιμένουμε σ' αυτό το αμάρτημα γιατί συμβαίνει πολλές φορές και στους τέλειους να πέσουν. Όμως, το να επιμένει ό άνθρωπος στην αμαρτία, χωρίς να ελέγχεται από τη συνείδηση του, είναι τέλεια νέκρωση της ψυχής. Ή λύπη, τώρα, πού νιώθουμε για τα αμαρτήματα μας, λογαριάζεται από τη χάρη του Θεού ως καθαρή εργασία. Όμως, αυτός πού πέφτει για δεύτερη φορά με την πονηρή ελπίδα ότι θα μετανοήσει, χωρίς να δείχνει ίχνη πραγματικής μετάνοιας, αυτός πορεύεται ενώπιον του Θεού από το κακό στο χειρότερο, με πανουργία και δολιότητα, και του έρχεται ξαφνικά ό θάνατος, και δεν προλαβαίνει, όπως ήλπιζε, να μετανοήσει αληθινά και με ανάλογα έργα.
Ό Υιός του Θεού υπέμεινε σταυρό για τους αμαρτωλούς. Όλοι οί αμαρτωλοί, λοιπόν, ας πάρουμε θάρρος στη μετάνοια μας. Γιατί αν το σχήμα μόνο της μετάνοιας του βασιλιά Άχαάβ μετέβαλε την οργή του Θεού για τις αμαρτίες του, πολύ περισσότερο θα εξιλεώσουμε το Θεό, αν ή μετάνοια μας είναι αληθινή, και δεν περιορίζεται μόνο σε καμώματα. Και αν το σχήμα μόνο της ταπείνωσης απομάκρυνε την οργή του Θεού από αυτόν, πού ή μετάνοια του δεν ήταν αληθινή, πόσο μάλλον ή δική μας, πού λυπούμαστε πραγματικά για τα αμαρτήματα μας; Ή βαθιά λύπη πού έχουμε μέσα μας για τις αμαρτίες μας, είναι αρκετή να μας σώσει, κι ας μην καταβάλουμε σωματικούς κόπους.
Ό Κύριος ελεεί τον μετανοούντα
Ζητήστε, όσοι ζείτε στην αμαρτία, να βρείτε τον Κύριο, και πάρτε δύναμη ελπίζοντας σ' αυτόν ζητήστε τον με μετάνοια, και θα αγιαστείτε με τον αγιασμό πού χαρίζει ή παρουσία του, και θα καθαρισθείτε από τις αμαρτίες σας. Όσοι διαπράξατε αμαρτίες, τρέξτε στον Κύριο, πού έχει τη δύναμη να συγχωρεί αμαρτήματα και να παραβλέπει σφάλματα διότι πήρε όρκο και είπε με το στόμα του προφήτη Ιεζεκιήλ (33, 11): «Ζω εγώ, λέγει ό Κύριος δε θέλω το θάνατο του αμαρτωλού, μέχρι να μετανοήσει και να ζήσει αληθινά». Και πάλι: «Όλη την ήμερα άπλωνα τα χέρια μου, περιμένοντας την επιστροφή του ανυπάκουου και φιλόνικου λαού» (Ήσ. 65, 2)' και πάλι: «Γιατί επιμένεις στην αμαρτία και πεθαίνεις, λαέ του Ισραήλ;» (Ίεζ. 33, 11), και: «Γυρίστε κοντά μου, και εγώ θα έρθω σε σας» (Μαλ. 3, 7)' και πάλι: «Οποιαδήποτε μέρα επιστρέψει ό αμαρτωλός από το δρόμο πού πήρε, και γυρίσει σε μένα τον Κύριο, και ζήσει σύμφωνα με τις εντολές και τη δικαιοσύνη μου, δε θα θυμηθώ τις ανομίες του, και θα ζήσει αληθινή ζωή, λέει ό Κύριος. Και ό δίκαιος εάν εγκαταλείψει τη δικαιοσύνη και αρχίσει να αμαρτάνει και να αδικεί, δε θα λάβω υπόψη μου ότι κάποτε ήταν δίκαιος, παρά θα τον κάνω να γλιστρήσει, για να μετανοήσει όμως θα πεθάνει μέσα στο σκοτάδι των πονηρών του έργων, αν επιμείνει σ' αυτά» (Ίεζ. 33, 14.15). Και γιατί τα είπε αυτά; Διότι ό αμαρτωλός δε θα επιμείνει στην αμαρτία του από τη στιγμή πού θα επιστρέψει στον Κύριο. Άλλα και ή δικαιοσύνη του δικαιου δεν πρόκειται να τον σώσει από την ήμερα πού θα αμαρτήσει, αν βέβαια επιμείνει στο αμάρτημα του. Και στον Ιερεμία έτσι μίλησε ό Θεός: «Πάρε τη μεμβράνη και γράψε όσα θα σου πω: Από τα χρόνια του Ίωσία, του βασιλιά της φυλής Ιούδα, μέχρι σήμερα, όλες τις δυστυχίες πού σου είπα, θα τις επιφέρω σε τούτον το λαό κι αυτό το λέω, για να ακούσουν οί άνθρωποι, και να φοβηθούν, και να εγκαταλείψουν τον κακό δρόμο πού πήραν, και να γυρίσουν πίσω μετανοημένοι, και τότε εγώ θα πάρω από πάνω τους τις αμαρτίες πού τους βαραίνουν» (Ίερ. 36, 2.3). Και ή Σοφία Σολομώντος είπε: «Όποιος κρατάει κρυφή την αμαρτία του, δε θα ωφεληθεί άπ' αυτό όποιος όμως ομολογεί τι αμαρτίες έκανε, και ξέκοψε άπ' αυτές, θα ελεηθεί από το Θεό» (Παρ. 28, 13). Και στον Ησαΐα λέει: «Να ζητήσετε έμενα, τον Κύριο, κι αφού με βρείτε, να ζητήσετε τη βοήθεια μου να 'ρθείτε κοντά μου, και να εγκαταλείψει ό αμαρτωλός το δρόμο πού πήρε, και ό άδικος τους πονηρούς λογισμούς του, και να γυρίσετε σε μένα, κι εγώ θα σας σπλαχνιστώ και θα σας ελεήσω» (Ήσ. 55, 6-9).
Θυμήσου τους «ενάρετους» πού... έπεσαν
Θυμήσου πόσοι δυνατοί και ενάρετοι άνθρωποι έπεσαν, και ταπεινώσου για τις αρετές πού έχεις.
Θυμήσου τους παλιούς, πού έπεσαν σε βαριά αμαρτήματα και μετάνιωσαν, και τι υψηλή τιμή αξιώθηκαν, υστέρα, από το Θεό, και θα πάρεις θάρρος στη μετάνοια σου.
Ανώτερος όλων είναι ό μετανοών
Αυτός πού συναισθάνεται τις αμαρτίες του, είναι ανώτερος από κείνων πού ανασταίνει νεκρούς με την προσευχή του μέσα στον κόσμο. Αυτός πού στενάζει μία ώρα για την ψυχή του, είναι ανώτερος από κείνων πού ωφελεί όλο τον κόσμο με τη διδασκαλία του. Αυτός πού αξιώθηκε να δει την πραγματική πνευματική του κατάσταση, είναι ανώτερος από κείνων πού αξιώθηκε να δει τους Αγγέλους γιατί αυτός βλέπει με τους νοερούς οφθαλμούς της ψυχής, ενώ εκείνος, βλέπει με τους σωματικούς οφθαλμούς.
Μετάνοια «δια βίου»
Αν όλοι είμαστε αμαρτωλοί, και αν κανείς δεν είναι ελεύθερος από πειρασμούς, άρα καμιά αρετή δεν είναι ανώτερη από τη μετάνοια διότι το έργο της δεν μπορεί ποτέ να τελειώσει μέχρι να πεθάνουμε. Και οι δίκαιοι και οί αμαρτωλοί, όλοι μας, πρέπει πάντα να είμαστε σε μετάνοια, εφόσον θέλουμε να σωθούμε. Και δεν υπάρχει κανένα όριο στην τελείωση μας, διότι ή τελειότητα, και των τελείων ακόμη, είναι ατελής. Γι' αυτό το λόγο και ή μετάνοια δεν μπορεί να περιορισθεί ούτε σε ορισμένα χρονικά πλαίσια, ούτε σε ορισμένες πράξεις, μέχρι την ώρα του θανάτου. Να θυμάσαι ότι σε κάθε ηδονή ακολουθεί ή αηδία και ή πικρότητα.
Ή δεύτερη χάρη μετά τη χάρη του βαπτίσματος
Μετά τη χάρη του βαπτίσματος δόθηκε από το Θεό στους ανθρώπους ή χάρη της μετάνοιας. Γιατί ή μετάνοια είναι ή δεύτερη αναγέννηση, πού μας χαρίζει ό Θεός. Και τον αρραβώνα της αιώνιας ζωής, πού λάβαμε με την πίστη μας στο βάπτισμα, τον ξαναπαίρνουμε τώρα, με τη μετάνοια, ως χάρισμα του Θεού. Μετάνοια είναι ή θύρα από την οποία περνάμε και συναντούμε την ευσπλαχνία του Θεού κι αυτή ή θύρα είναι ανοιγμένη για όσους τη θέλουν. Αν δεν περάσουμε απ' αυτή την είσοδο, δεν πρόκειται να βρούμε έλεος. Διότι, κατά τη θεία Γραφή, όλοι οί άνθρωποι αμάρτησαν, όμως ό Θεός, με τη δική του χάρη, τους απαλλάσσει και τους κάνει δικαίους δωρεάν, μόνο με τη μετάνοια τους (Ρωμ. 3, 24). Ή μετάνοια είναι ή δεύτερη χάρη πού δίνει ό Θεός, και γεννιέται στην καρδιά πού έχει πίστη (εμπιστοσύνη) και φόβο Θεού.

 


Κατάθεση Ψυχής

Μια Αλλιώτικη Ιστορία - Αόρατ ...
Περισσότερα >>

Αήττητος Ταγματάρχης
Για να δείτε τα αποκόματα απο τις εφημερίδες κάντε ...
Περισσότερα >>